طراحی برنامه ی آمادگی جامعه محور بخش سلامت برای مخاطرات زیستی اصفهان
محقق: فاطمه رضایی
تیم هدایت کننده: محمود کیوان آرا، محمد رضا مرآثی، محمد حسین یارمحمدیان سال دفاع: 1398
خلاصه پژوهش: برنامه ریزی برای مخاطرات زیستی از مسئولیت های واضح نظام سلامت هر کشوری است. با توجه به اینکه اولویت این برنامه ها بر اقدامات لازم در سطح جامعه و به خصوص گروه های آسیب پذیر است، نقش سازمان های جامعه محور به عنوان نمایندگان جامعه، گروه های آسیب پذیر و شرکای اصلی نظام سلامت، همواره مورد توجه بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف طراحی برنامه ی آمادگی جامعه محور بخش سلامت برای مخاطرات زیستی با تمرکز بر تقش سازمان های جامعه محور در همکاری با نظام سلامت انجام شده است. این مطالعه یک مطالعه ترکیبی کیفی – کمی است که در چندین مرحله مرور نظام مند، مطالعه کیفی، ابزارسازی، اجرای ابزار و اولویت بندی شکاف های ظرفیتی سازمان های جامعه محور و نهایتا تعیین استراتژی های مداخله پایدار انجام گردید. مطابق با نتایج، سمن ها کمترین نقش را در ارائه خدمات مراقبت سالمندان و کودکان داشتند. در این راستا، سرمایه گذاری بیشتر روی نقشهای کارکردی سمن های سلامت، با شناخت توانمندی های موجود و بستر اجتماعی جامعه پژوهش امکان پذیر است. روایی صوری و محتوایی ، پرسشنامه با 53 گویه تحلیل عاملی تاییدی شد. در روایی ملاک ، ضریب همبستگی اسپیرمن به مقدار 736/0 به دست آمد ومقدار آلفا کرونباخ کل بالاتر از 9/0 بود. میزان آمادگی سمن ها برای همکاری با نظام سلامت در سطح ضعیف قرار گرفت.
پیام مدیریتی: ورود سمن های سلامت به عرصه های مغفول خدمات سازمان های دولتی برای گروه های آسیب پذیر (مثل سالمندان و کودکان) با شناخت کافی از توانمندی های دولتی و قدرت رهبری سمن با توجه به بستر اجتماعی موجود امکان پذیر است. اما ظرفیت سازی در بهبود سیاست نظام سلامت، هم افزایی نقش های سمن ها در بلایا و اعتمادسازی در مشارکت در فاز آمادگی ضروریست. لذا، با توجه به آمادگی ضعیف سمن ها برای مداخله در مخاطرات زیستی، تدوین برنامه آمادگی و پاسخ در حوادث زیستی با تعیین ساختارهای سازمانی و نقش شفاف سمن ها ضروری است.
سوال های مدیریتی:
- آیا برنامه ی مکتوب پاسخ و آمادگی در حوادث زیستی برای پرسنل سمن ها تدوین شده است؟
- آیا برنامه ای برای تامین نیاز های مراقبتی جمعیت تحت پوشش سمن ها در حادثه در زمان وقوع حوادث زیستی تدوین شده است؟
- آیا برنامه ای برای مراقبت از کودکانی که حامیان شان فوت، قرنطینه یا برای مدت طولانی ناتوان شده اند توسط سمن ها تدوین شده است؟
- آیا برنامه ای برای آگاه سازی جمعیت تحت پوشش سمن ها از نحوه دریافت خدمات پیشگیری در مخاطرات زیستی تدوین شده است؟
- آیا فرآیند درخواست کمک از سمن ها، جهت تامین فوریتی منابع مورد نیاز نظام سلامت تدوین شده است؟
- آیا برنامه ای برای رفع همپوشانی منابع اختصاص یافته ی سمن ها با یکدیگر در حادثه تدوین شده است؟
- آیا برنامه ای برای مشارکت سمن ها در تمرین ها و مانور های حوادث استان تدوین شده است؟
- آیا نیاز های مراقبتی خاص جمعیت تحت پوشش سمن ها در حوادث زیستی تعیین شده است؟
لینک دسترسی به خلاصه پایان نامه: http://elib.mui.ac.ir/faces/myLibrary/myLibraryTreePage.jspx?_afPfm=-wrq4pzb9y
دسترسی به متن پایان نامه: کتابخانه دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
اطلاعات تماس: f.rezaei@mng.mui.ac.ir, f.rezaei.ms@gmail.com
لغات کلیدی: آمادگی جامعه محور، سازمان مردم نهاد (سمن)، مخاطرات زیستی، اصفهان
ابزار سنجش آمادگی سازمان های مردم نهاد در مخاطرات زیستی (عمدی و غیرعمدی)
مشخصات کلی سازمان
- تعداد کل جمعیت تحت پوشش: ……………….
- سال شروع فعالیت : ………..
- تعداد پرسنل: دارای مهارت های بالینی ……….. ، غیر بالینی ………. ، تمام وقت…… پاره و قت …… و داوطلبان……..
- مالکیت ساختمان:
دولت¨ موقوفات¨ خصوصی¨ وقف¨ هبه خیرین¨ اجاره ای¨ دیگر موارد (ذکر کنید)……………….
- عمده ترین راه تامین مالی:
دولت¨ خیرین¨ داوطلبان سازمان ها ¨ حق عضویت¨ کسب درآمد¨ دوره های آموزشی ¨ بشردوستانه بین المللی¨ موسسات خصوصی¨ دیگر موارد (ذکر کنید)……
- به طور تقریبی چند درصد از مراجعین سازمان شما در گروه های زیر قرار دارند؟
- زنان میانسال (36 تا 65 سال)…….
- سالمندان (از 66 سال به بالا)………..
- جانبازان ……..
- سایر گروه ها (ذکر کنید)……………
- کودکان (0 تا 11 سال) ………..
- جوانان و نوجوانان (12 تا35 سال)………….
- مردان میانسال (36 تا 65 سال)……….
- حیطه خدمت رسانی در زمان اضطرار:
حمل و نقل¨
ایمنسازی ¨
مراقبت از سالمندان¨
مراقبت کودکان ¨
مداخله در فوریت ها ¨
کمک مالی¨
مراقبت معلولین¨
خدمات مراقبتهای اولیه¨
خدمات بهداشت روان¨
خدمات پشتیبانی ¨
خدمات پزشکی¨
تامین فضای درمانی¨
خدمات اجتماعی ¨
حمایت از پناهندگان¨
بهداشت محیط ¨
خدمات قانونی¨
آموزش ¨
اطلاع رسانی¨
بهداشت حرفه ای¨
جذب داوطلبان¨
سایر (ذکر کنید) …….
………………….
- مکان های ارائه خدمات در زمان اضطرار :
دفاتر رسمی¨ محله های شهری¨ مدارس¨ خیابان ها¨ مساجد¨ بیمارستان ها¨ مراقبت در منزل¨ سایر (ذکر کنید)…………………………….
- کدام کانال های ارتباطی با جامعه تحت پوشش در زمان اضطرار قابل اعتمادتر است و شما استفاده می کنید :
تلفن¨ شبکه های مجازی¨ کارکنان داوطلب¨ تابلو اعلان عمومی¨ وب سایت¨ مساجد ¨ مدارس ¨ محیط کار¨ بیمارستان ها/ کلینیک ها¨ سمینار ¨ سایر موارد (ذکر کنید)…………..
- کدام ارگان های دولتی متولی اصلی نیاز های جامعه تحت پوشش سازمان شما در زمان حوادث زیستی هست؟…………………………………………….
آیا این ارگان توانایی تامین نیاز های جامعه فوق را در زمان اضطرار دارد؟ بلی¨ خیر¨ تا حدودوی ¨ نمیدانم¨
| حیطه برنامه ریزی – توانمندی های سازمان شما | انجام نشده | در حال بررسی | برنامه تدوین شده ولی اجرا نشده | کامل انجام شده |
| آیا لیست شماره تلفن های ضروری برای تماس با سازمان های مسئول را هنگام فوریت ها دارید؟ | ||||
| در صورت وقوع یک حادثه، آیا برنامه ای برای ارسال پیام های آماده باش به پرسنل وجود دارد؟ | ||||
| آیا کمیته یا چارت سازمانی مشخصی برای آمادگی در شرایط اضطراری در نظر گرفته شده است؟ | ||||
| آیا امکان ارتباط شبانه روزی با فرد مسئول وجود دارد؟ | ||||
| آیا نقش و مسئولیت سازمان شما در قبال دیگر سازمان های مسئول تعریف شده است؟ | ||||
| آیا مکانیسم مشخصی برای اطلاع رسانی به سازمان شما هنگام فوریت ها تعریف شده است؟ | ||||
| آیا برنامه ی مکتوب پاسخ و آمادگی در حوادث زیستی برای پرسنل تدوین شده است؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای پیگیری وضعیت ایمن سازی پرسنل در ساعات اولیه حادثه وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای تایید مجوز خدمت کارکنان داوطلب بالینی در هنگام حوادث زیستی وجود دارد؟ | ||||
| درصورت وقوع حادثه، آیا برنامه ای برای تامین نیاز های مراقبتی جمعیت تحت پوشش وجود دارد؟ | ||||
| درصورت وقوع حادثه، آیا برنامه ای برای حمایت روانی جمعیت تحت پوشش وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای حمایت از سلامت روحی و اخلاقی کودکان تحت پوشش سازمان در زمان اضطرار دارید؟ | ||||
| برای مراقبت از کودکانی که حامیان شان فوت، قرنطینه یا برای مدت طولانی ناتوان شده اند، آیا برنامه ای وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای گردآوری مجدد اعضای خانواده ها بعد از وقوع حوادث، وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای آگاه سازی جمعیت تحت پوشش از نحوه دریافت خدمات پیشگیری در مخاطرات زیستی، وجود دارد؟ | ||||
| در شرایط فوریت، آیا برنامه ای برای ارتباط با رسانه ها و عموم مردم وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ی دسترسی به گروه های تحت پوشش در 24-48 ساعت پس حادثه، برای آگاه سازی از خدمات در دسترس وجود دارد؟ | ||||
| آیا شبکه ارتباطی مشخصی برای انتشار و دریافت اطلاعات از دیگر سمن ها یا گروه های اجتماعی تعریف شده است؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای همکاری با دیگر مراکز درمانی جهت ارائه مراقبت به جمعیت تحت پوشش در زمان حادثه وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای مشارکت در کارگروه ها، شوراها و کمیته های سلامت استان وجود دارد؟ | ||||
| آیا فرآیند درخواست کمک از سازمان شما، جهت تامین فوریتی منابع مورد نیاز نظام سلامت مشخص است؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای افزایش منابع انسانی سازمان تان در مواقع فوریت ها وجود دارد؟ | ||||
| آیا سازمان شما توانایی ارائه مراقبت های بهداشتی اولیه را به جمعیت تحت پوشش خود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای جهت گزارش موارد مشکوک بیماری در جمعیت تحت پوشش به دانشگاه علوم پزشکی وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای تریاژ و ارجاع بیماران مبتلا به مکان های درمانی مناسب با هماهنگی دانشگاه علوم پزشکی وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای تامین نیروی انسانی تیم های تخصصی مدیریت و ردیابی موارد تماس با بیماری برای کمک به نظام سلامت وجود دارد؟ | ||||
| آیا برای تامین مالی نیروی انسانی مورد نیاز نظام سلامت در حوادث، با سازمان شما تفاهم نامه ای منعقد شده است؟ | ||||
| آیا سازمان شما امکان تامین نیروی خدماتی برای حفظ بهداشت محیط درمان را در هنگام مخاطرات زیستی دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای رفع همپوشانی منابع اختصاص یافته ی سازمان شما در حوادث با دیگر سمن ها وجود دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای تهیه بسته فوریتی (شامل غذا، آب، دارو و…) در زمان حادثه وجود دارد؟ | ||||
| آیا امکان ارائه توصیه های بهداشتی به زبان انگلیسی و عربی به مسافرین خارجی در اپیدمی ها وجود دارد؟ |
| حیطه آموزش – توانمندی های سازمان شما | انجام نشده | در حال بررسی | برنامه تدوین شده ولی اجرا نشده | کامل انجام شده |
| آیا تاکنون آموزش ها و دستورالعمل هایی برای آمادگی و پاسخ به حوادث زیستی به سازمان شما ارائه شده است؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای آموزش اعضای بهداشتی و بالینی سازمان جهت غربالگری، پایش و گزارش موارد در حوادث زیستی داشته اید؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای آموزش اعضا سازمان جهت حمایت روانی و اخلاقی جمعیت تحت پوشش در حادثه داشته اید؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای آموزش اعضا سازمان در احیای بیماران انجام شده است؟ | ||||
| آیا تاکنون دستورالعمل های وزارت بهداشت در زمینه مدیریت بلایا را برای سازمان خود تهیه کرده اید؟ | ||||
| آیا راهنماهایی برای جمعیت تحت پوشش سازمان، جهت دسترسی به خدمات سلامت در صورت ابتلا تدوین شده است؟ | ||||
| آیا آموزش و مهارت لازم برای سازگاری روحی- روانی با شرایط فوریتی، به اعضای سازمان شما ارائه شده است؟ | ||||
| آیا برنامه های آموزشی مقابله با اپیدمی ها متناسب با گروه های هدف (پرسنل پاسخگو، شهروندان داوطلب و جمعیت تحت پوشش) در نظر گرفته شده است؟ | ||||
| آیا درس آموخته ای مستند از تجربه مشارکت با نظام سلامت در اپیدمی ها وجود دارد؟ | ||||
| آیا سازمان شما برنامه ای برای مشارکت در تمرین ها و مانور های حوادث دارد؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای آموزش اعضای سازمان شما در اجرا مانور و تمرین وجود دارد؟ |
| حیطه تخصص و زیر ساختارها – توانمندی های سازمان شما | انجام نشده | در حال بررسی | برنامه تدوین شده ولی اجرا نشده | کامل انجام شده |
| آیا تجهیزات ارتباطی لازم برای اعلام حادثه به محض آگاهی به دانشگاه علوم پزشکی را دارید ؟ | ||||
| آیا برنامه ای برای به اشتراک گذاری اطلاعات جمعیت تحت پوشش با نظام سلامت دارید؟ | ||||
| آیا امکان تعیین نیاز های مراقبتی خاص جمعیت تحت پوشش سازمان شما در اپیدمی ها وجود دارد؟ | ||||
| آیا سازمان شما قادر به تامین امکانات لازم برای واکسیناسیون و ایمن سازی انبوه است؟ | ||||
| آیا امکان تامین انبوه داروها، واکسن و سرم از طریق سازمان شما هنگام فوریت ها وجود دارد؟ | ||||
| آیا سازمان شما قادر به تامین تجهیزات پشتیبانی نظام سلامت در حوادث است؟ (مثلا منبع برق، تجهیزات گرمایشی، ونتیلاتور، تهویه ها) | ||||
| آیا برنامه ای برای رفع موانع قانونی مشارکت سازمان شما در پاسخ به حادثه تهیه شده است؟ | ||||
| آیا منابع انسانی سازمان شما جهت مشارکت در پاسخ به اپیدمی ها به نظام سلامت ارائه شده است؟ (جهت معرفی به عنوان پرسنل، داوطلب، خیرین و دانشجو) | ||||
| آیا تفاهم نامه ای برای دریافت بودجه اضطراری از ارگان های دولتی در اعضای ارائه خدمات در زمان حوادث دارید؟ | ||||
| آیا اولویت های تخصیص منابع هنگام فوریت ها با همکاری نظام سلامت تعریف شده است؟ | ||||
| آیا سازمان شما قادر به تامین تسهیلات نقل و انتقال بیماران مبتلا است؟ (تسهیلات مثل آمبولانس و …) | ||||
| آیا برنامه ای برای کمک به تخلیه منطقه تحت تاثیر حادثه وجود دارد؟ |
Sohrabizadeh@sbmu.ac.ir